قرآن‌شناسى جلد 1 (مجموعه کتب آموزشي معارف قرآن 6)

وزيري، شوميز، 368 صفحه، چاپ اول 1376، چاپ هفتم 1398.

اين كتاب قسمت ششم از درس تفسير موضوعى است كه به قلم فاضل ارجمند حجت‌الاسلام والمسلمين رجبى در دو جلد تنظيم و تدوين و به همت انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(رحمه الله)  چاپ شده است. هم‌چنين، ويراست جديد اين نوشتار با تصحيح و ويرايش حجت‌الاسلام والمسلمين حميد آريان در سال 1387 تجديد چاپ شد.

در مبحث راهنماشناسى (قسمت پنجم معارف قرآن) به بحث معجزات پرداخته شده است. در آن مقام، كتاب الهى قرآن، معجزه اصلى پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) معرفى گرديده و اين كتاب با كتب آسمانى پيشين مقايسه شده است. سپس بحث در همين جا خاتمه مى يابد تا در مبحث قرآن شناسى با تفصيل بيشترى از اين معجزه جاودان سخن به ميان آيد.

امّا در اين كتاب (قرآن شناسى) چون فرض بر آن است كه خواننده ايمان و اعتقاد راسخى به قرآن ندارد و تنها از اين رو به آن مراجعه كرده است كه دفع ضرر محتمَل، واجب عقلى است، و از سوى ديگر، قرآن خود را يگانه مايه سعادت بشر دانسته، كه مخالفت با دستورات آن، هلاكت ابدى را در پى خواهد داشت، مى كوشد تا به كمك خودِ قرآن، آن را بشناسد. از اين رو، در اين كتاب در واقع تعريف قرآن و شناسايى آن را از زبان خود قرآن مى خوانيم و برآنيم كه ببينيم قرآن چگونه معجزه بودن خود را اثبات كرده است. مطالب كتاب در چهار فصل تنظيم شده است:

فصل اول به عناوين و اوصاف قرآن مى پردازد. اين عناوين و اوصاف به دو دسته «اصلى» و «تبعى» تقسيم گشته اند. در قسمت اول، عنوان هايى از اين دست مورد توجه قرار گرفته است: كتاب، كتب، صحف، بيان، تبيان، علم، حديث، احسن الحديث، صدق، حق، حق اليقين، بلاغ، حكمت، فرقان و...، و در قسمت عناوين و اوصاف تبعى، عنوان هايى از قبيل: على، حكيم، عظيم، ثقيل، كريم، مجيد، مبارك، عزيز و... بررسى شده است.

عنوان فصل دوم «نزول قرآن» است. در اين فصل از معناى نزول، نازل كننده قرآن، كسى كه قرآن بر او نازل شده، كيفيت نزول، انواع نزول، زمان و دفعات نزول بحث شده است.

فصل سوم «دلايلِ از سوى خدا بودن قرآن» آيات بيانگر دليل عقلى، وجوه اعجاز قرآن، حل چند شبهه، امّى بودن آورنده قرآن و حل چند شبهه در اين باره، آيات بيانگر دليل نقلى، نويد انبياى پيشين به نزول قرآن مورد بحث قرار گرفته اند.

فصل چهارم «مصونيت قرآن از تحريف» است. شواهد تاريخى، دليل عقلى، دليل روايى و دلايل قرآنى بر عدم تحريف قرآن، دلايل معتقدان به تحريف و نقد اين دلايل، مطالب اين فصل را تشكيل مى دهند. البته انواع تحريف نيز در مقدمه اين فصل ذكر گرديده است.