مقدمه معاونت پژوهش

حقيقت اصيل‌ترين، جاودانه‌ترين و زيباترين راز هستي و نياز آدمي است که سلسله مؤمنان و عالمان راستين، چه جان‌ها که در راه آن نباخته، و جاهلان و باطل‌پرستان، چه توطئه‌‌ها و ترفندها که براي محو و مسخ آن نساخته‌اند. چه تلخْ‌واقعيتي است مظلوميت حقيقت، و چه شيرينْ‌حقيقتي است اين وا‌‌‌‌قعيت که در مصاف هميشگي حق و باطل، حق سربلند و سرفراز است و باطل از بين‌رفتني و نگونسار. اين والا و بالانشينيِ حقيقت، گذشته از سرشت حق، وام‌دار کوشش‌هاي خالصانه و پايان‌ناپذير حقيقت‌جوياني است که در عرصه نظر و عمل، کمر همت محکم بسته و از دام و دانه دنيا رسته‌اند، و در اين ميان، نقش و تأثير اديان و پيامبران الهي، به‌ويژه اسلام و پيامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) و جانشينان برحق و گرامي او(عليهم السلام)، برجسته‌ترين است.

دانشمندان نام‌آور شيعه رسالت خطير و بي‌نظير خويش را بهره‌گيري از عقل و نقل، غوص در درياي معارف قرآن، برگرفتن گوهر ناب حقيقت از سيره آن پيشوايان و عرضه آن به عالم بشري، و دفاع جانانه در برابر هجوم ظلمت‌پرستان حقيقت‌گريز دانسته و در اين راه ديده‌ها سوده و جان‌ها فرسوده‌اند. اکنون در عصر بحران معنويت که دشمنان حقيقت و آدميت هر لحظه با توليد و انتشارِ فزون از شمارِ آثار نوشتاري و ديداري، و به‌کارگيري انواع ابزارهاي پيشرفته سخت‌افزاري و نرم‌افزاري در عرصه‌هاي گوناگون براي سيطره بر جهان مي‌کوشند، رسالت حقيقت‌خواهان و انديشمندان حوزوي و دانشگاهي، به‌ويژه عالمان دين، بس عظيم‌تر و سخت دشوارتر است.

در جهان تشيع، پژوهشگران حوزوي در علوم فلسفي و کلامي، تفسيري و حديثي، فقهي و اصولي و مانند آن، کارنامه درخشاني دارند و تأملات ايشان بر تارک پژوهش‌هاي اسلامي مي‌درخشد. در زمينه علوم طبيعي و تجربي و فناوري‌هاي جديد نيز پژوهشگران ما تلاش‌هايي چشمگير داشته، گام‌هايي نويدبخش برداشته و به جايگاه درخور خويش در جهان نزديک شده‌اند، و مي‌روند تا با فعاليت‌هاي روزافزونشان مقام شايسته خويش را در صحنه علمي بين‌المللي بازيابند. ولي در قلمرو پژوهش‌هاي علوم اجتماعي و انساني، تلاش‌هاي دانشمندان اين مرز و بوم آن‌گونه‌که شايسته نظام اسلامي است به بار ننشسته و آنان گاه به ترجمه و اقتباس نظريات ديگران بسنده کرده‌اند. در اين زمينه کمتر مي‌توان ردّ پاي ابتکارات و به‌ويژه خلاقيت‌هاي برخاسته از مباني اسلامي را يافت و تا رسيدن به جايگاه مطلوب، راهي طولاني و پُرچالش در پيش است. ازاين‌روي، افزون بر استنباط، استخراج، تفسير و تبيين آموزه‌هاي ديني و سازمان‌دهي معارف اسلامي، کاوش در مسائل علوم انساني و اجتماعي از ديدگاه اسلامي و تبيين آنها از مهم‌ترين اهداف و اولويت‌هاي مؤسسات علمي، به‌ويژه مراکز پژوهشي حوزه‌هاي علميه است.

مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(رحمه الله) در پرتو تأييدات رهبر کبير انقلاب اسلامي و حمايت‌هاي بـي‌دريغ خلف صالـح وي، حضـرت آيت‌الله خامنـه‌اي ـ ‌مـد ظله ‌العالـي‌ـ از آغـازِ تأسيس، بـر اسـاس سياست‌ها و اهداف ترسيم‌شده از سوي حضرت آيت‌الله محمدتقي مصباح يـزدي ـ دامت برکاته‌ـ به امر پژوهش‌هاي علمي و ديني اهتمام داشته و در مسير برآوردن نيازهاي فکري و ديني جامعه، به پژوهش‌هاي بنيادي، راهبردي و کاربردي پرداخته است. معاونت پژوهش مؤسسه براي تحقق اين مهم، افزون بر برنامه‌ريزي و هدايت دانش‌پژوهان و پژوهشگران، در زمينه نشر آثار محققان نيز کوشيده و بحمدالله تاکنون آثار ارزنده‌اي را در حد توان خود به جامعه اسلامي تقديم کرده است.

کتابِ پيش روي، بخشي از مباحث استاد فرزانه، حضرت آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي

ـ دامت برکاته ـ درباره پژوهش و دين‌پژوهي است که با تلاش پژوهشگر ارجمند، آقاي جواد عابديني نگارش يافته است. هدف اصلي کتاب، ترسيم و تشريح برخي از مهم‌ترين خطوط کلي پژوهش و دين‌پژوهي است که براي استفاده پژوهشگران، به‌ويژه دين‌پژوهان، به رشته تحرير درآمده است. معاونت پژوهش، دوام عمر پربرکت معظم‌له و توفيق روزافزون پژوهشگر محترم اين اثر را از خداوند متعالي خواستار است.

معاونت پژوهش مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(رحمه الله)