درس هفتم:

دستاوردهای انقلاب اسلامی

از دانشجو انتظار می‌رود که پس از پایان درس بتواند:

1. تقسيم‌بندي‌اي از دستاوردهاي انقلاب اسلامي ارائه دهد؛

2. دستاوردهاي داخلي انقلاب اسلامي را برشمرده، آن‌ها را تشريح نمايد؛

3. دستاوردهاي انقلاب اسلامي را در عرصهٔ بين‌الملل از زواياي مختلف مورد توجه قرار دهد؛

4. ملاک پيشرفت در نظام اسلامي را تبيين نمايد.

وَاذْكُرُواْ إِذْ أَنتُمْ قَلِيلٌ مُّسْتَضْعَفُونَ فِي الأَرْضِ تَخَافُونَ أَن يَتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَآوَاكُمْ وَأَيَّدَكُم بِنَصْرِهِ وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُون؛(1) و به ياد آوريد هنگامي را كه شما در زمين، مردمي اندك و مستضعف بوديد، مي‌ترسيديد مردم شما را بربايند، پس [خدا] به شما پناه داد و شما را به ياري خود نيرومند گردانيد و از چيزهاي پاك به شما روزي داد. باشد كه سپاس‌گزاري كنيد.

1. مقدمه

پيروزي انقلاب اسلامي، که مرهون رهبري‌هاي مدبرانهٔ امام خميني(رحمه الله)، حضور يکپارچهٔ مردم متدين، و آموزه‌هاي پوياي مکتب تشيع بوده است، تأثير فراواني بر تحولات داخلي، منطقه‌اي و جهاني داشته است، به‌طوري که با اندک تأملي مي‌توان به اين دستاوردها پي برد.

انقلاب اسلامي آنچنان قدرت‌هاي جهاني را در حيرت فرو برد و بر صورت ستمگران سيلي نواخت كه برخي از آن‌ها هنوز هم نتوانسته‎اند تعادل خود را به دست آورند. به‌همين سبب، از روي سرگرداني و حيرت، گاهي نعرهٔ مستانه سر داده، تهديد به جنگ مي‎كنند و گاهي از روي عجز و ناتواني تقاضاي مذاكره و سازش مي‎نمايند. بايد سال‌ها، و شايد

1. انفال (8)، 26.

قرني، بگذرد تا بتوان اين حادثهٔ عظيم تاريخي را به‌طورکامل تبيين و بازشناسي كرد. براي فراهم ساختن زمينهٔ تحقق چنين جامعه‎اي، هزاران پيامبر از جانب خداوند مبعوث گرديدند؛ ليكن به چنين توفيقي دست نيافتند. تنها نمونه‎اي كه بر اساس آيات قرآن كريم مي‎توان از آن ياد كرد، حكومت حضرت سليمان‌(عليه السلام)‌ است كه عظمت آن به اين وسعت نبوده است. با اين وجود، بسياري از ما، همانند ماهيِ در آب كه از اهميت آب غافل است، از وجود چنين نعمت بزرگي غافليم كه البته بايد از باب:

وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّث؛(1) و از نعمت پروردگار خويش [با مردم] سخن گوي،

به بيان عظمت اين انقلاب پرداخت تا همگان نسبت به نعمتي كه به آنان عطا شده، از آگاهي لازم برخوردار شوند.

از اين‌رو، در اين درس تلاش خواهد شد تا به بخشي از اين دستاوردها اشاره شود تا نسل سوم انقلاب، که نيازمند تصوير صحيحي از دوران پيش و پس از انقلاب است، به درک اين حرکت اجتماعي نايل آيد.

دستاوردهاي انقلاب اسلامي را مي‌توان در دو حيطهٔ داخلي و خارجي مورد بررسي قرار داد که در اين درس به زواياي مختلف آن اشاره خواهد شد.

2. دستاوردهاي داخلي انقلاب اسلامي

الف ـ تحقق آرمان‌هاي والاي اسلامي

با وقوع انقلاب اسلامي، زمينه‎اي فراهم گرديد تا ارزش‌ها و احكام اسلامي جامهٔ عمل به خود پوشاند و جامعهٔ اسلامي رنگ الهي به خود بگيرد. اين دستاورد عظيم، حركت چندين هزار سالهٔ انبيا و اولياي الهي را در جهت استقرار حكومت ديني به ثمر نشاند. يكي از

1. ضحي (93)، 11.

دستاوردهاي اين نظام آن است كه ارزش‌هاي والاي اسلامي، روز به روز، از جايگاه رفيع‌تري در جامعه برخوردار مي‎شوند، عدالت بيش از هر زمان ديگري مورد توجه قرار مي‎گيرد، از وجود تبعيض‌هاي ناروا كاسته مي‎شود، شايسته‌سالاري بر امور جامعهٔ اسلامي حكم‎فرما مي‎گردد، و روحيهٔ ايثار و فداکاري ترويج مي‌شود.

در سايهٔ اين دستاورد و رحمت الهي بود که در صحنهٔ دفاع مقدس جمهوري اسلامي ايران نيز ما شاهد جان‎فشاني‌ها و ايثارِ ازخودگذشتگاني بوده‎ايم كه از تمام زندگي مادي خود چشم‎پوشي كرده، قدم در راهي گذاشتند كه جز سختي و مرارت و محروميت چيز ديگري را به همراه نداشت. همين افراد علي‎رغم تمام اين مشقات، هنگامي كه نعمت‌هاي بسيار عظيم خداوند را مشاهده مي‎كنند كه خداوند متعال به سبب چنين مقاومتي به ملت سرافراز ايران ارزاني داشته است، آرزو مي‎كنند كه اي كاش تمام عمر آن‌ها در جبهه‎ها گذشته بود. اينان با پيروي از انبياي الهي سعادت معنوي و اخروي را دنبال مي‎كنند و از بهره‎هاي مادي و رفاه اين جهاني مي‎گذرند و در اين راه نه تنها اهميتي به زندگي مادي نمي‎دهند؛ بلكه عاشقانه زندگي دنيوي خود را به عنوان هديهٔ كوچكي به پيشگاه محبوب خويش تقديم مي‎دارند. اين امر ناشي از اثر تربيتيِ حركت انبيا در ميان آنان است كه اين‌چنين مست شهادت گرديده‎اند و لذت‌هاي دنيا براي آن‌ها ارزشي ندارد. به سبب همين تفكرات و انديشه‎ها بود كه آنان ره صدساله را در يك شب پيمودند و خود را به درجه‎اي رساندند كه اولياي الهي پس از سال‌ها رياضت به‌آن دست مي‌يابند.

با توجه به اینکه، تحقق آرمان‌های والای اسلامی، مهم‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود، مردم و مسؤولین نظام جمهوری اسلامی بايد نقش اساسی در حفظ این دستاورد ایفا ‌کنند، از نظر شما مردم برای حفظ این دستاورد چه وظیفه‌ای دارند؟ مسؤولین در این زمینه چه تکالیفی بر گردن دارند؟ با دوستان خود به گفت‌وگو بنشینید و ضمن یافتن پاسخ این سؤالات، مشخص سازید که آیا این دو دسته به وظایف خود در این مورد عمل کرده‌اند یا خیر.

ب ـ رفع اختناق از عموم مردم و به ويژه مسلمانان

يكي از بركات عظيم اين انقلاب، رفع اختناق از اكثريت مردم اين مرز و بوم بود. به‌جز افراد سرسپردهٔ رژيم سابق، ساير اقشار جامعه در اختناق و فشار به سر مي‎بردند و بسياري از افراد در معرض رفتارهاي ظالمانهٔ آن رژيم قرار داشتند. از اين جهت، اين انقلاب، بركاتي را هم براي مسلمانان كشور و هم براي غير مسلمانان به ارمغان آورد. زماني عظمت اين مسأله درك خواهد شد كه مراتب ظلم و ستمي كه آن رژيم براي مردم در نظر گرفته بود، مورد ارزيابي قرار گيرد.

يكي از ثمرات اين انقلاب را بايد بركاتي دانست كه تنها، براي مسلمانان كشور حائز اهميت است. مسلمانان در رژيم سابق دچار محدوديت‌هاي زيادي بودند و قادر به انجام آزادانهٔ بسياري از تكاليف ديني خود نبودند و حتي از نوشتن و بيان برخي از مسايل ديني محروم بودند. با پيروزي انقلاب اسلامي، اين مانع برداشته شد و به مسلمانان اين مرز و بوم اين آزادي را عطا فرمود تا بتوانند وظايف ديني خود را، آن‌گونه كه اسلام خواهان آن است، انجام دهند.

در اثر اختناق موجود در آن زمان، عناصري يافت مي‎شدند كه اسلام را به‌صورت تحريف شده ترويج مي‎كردند و كسي هم قدرت جلوگيري از آن را نداشت. كار به‌ آن‌جا كشيده بود كه نشريه‎اي به نام فرقان، با صراحت، حضرت امام خمينی(رحمه الله) را مورد اتهام قرار داده، او را يكي از همكاران استعمار معرفي كرد. آنان آيات و احاديث را آن‎گونه كه خود مي‎خواستند، ابلاغ مي‎كردند و قرآن را طبق خواستهٔ خود تفسير مي‎‎كردند. در كنار اين گروه، گروهك‌هاي چپ‎گرا و كمونيست ديگري نيز حضور داشتند كه تبليغات دامنه‎داري را عليه اسلام دنبال مي‎كردند.

برای مردم ايران، در آن دوران، رهی براي سرنگوني آن رژيم جز دعا باقی نمانده بود! با استمرار عمر آن رژيم، برخي نااميد گشتند و دعاهاي خود را غير قابل استجابت احساس

می كردند. در زمان انبياي الهي نيز چنين وضعيتي وجود داشته است و مردم تصور مي‎كردند كه فرستادگان خداوند، وعده‎هاي پوچ داده‎اند و حتي خود فرستادگان الهي نيز نسبت به اجابت دعاي خويش مأيوس مي‎گرديدند؛ ولي پس از مدت زماني، خداوند پيروزي را براي آنان به ارمغان مي‎آورد:

حَتَّي إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَاءهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَاء؛(1) تا هنگامي كه فرستادگان [ما] نوميد شدند و [مردم] پنداشتند كه به آنان واقعاً دروغ گفته شده، ياري ما به آنان رسيد. پس كساني را كه مي‏خواستيم نجات يافتند.

در آن زمان كه ديگر اميدي به سرنگوني آن رژيم غول‌پيكر وجود نداشت، خداوند به ياري مردم ايران شتافت و خواستهٔ آنان را محقق ساخت. ستاره‎اي طلوع كرد و برقي بدرخشيد و جانشين آن رژيم منحوس گرديد.

ج ـ به ارمغان آوردن وحدت ميان اقشار مختلف جامعه

يكي از بزرگ‌ترين بركاتي كه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران نصيب ملت ايران گرديد، وحدت اقشار مختلف مردم بود. وحدتي كه در اوايل انقلاب در ميان اقشار مختلف جامعه تحقق يافت، باعث شد تا اوضاع و احوالي رؤيايي در تاريخ بشريت به وجود آيد. پيش از پيروزي انقلاب، در سرماي زمستان و در زمان اعتصابات، جوانان اين مرز و بوم ساعت‌ها در صف مي‎ايستادند تا ظرف نفتي فراهم آورند و آن را در اختيار همسايگاني قرار دهند كه توان ايستادن در آن صف‌ها را نداشتند. در آن زمان حتي رهبر كبير انقلاب و بزرگ‌ترين شخصيت قرن، تنها به همان ميزان جيره‎بندي كه براي همگان وجود داشت، اكتفا مي‎كرد. در همان زمان كه در اثر جنگ، مواد غذايي كشورمان محدود گرديد و

1. يوسف (12)، 110.

جيره‎بندي‌هايي در نظر گرفته شد، آن رهبر عظيم‌الشأن از گوشت يخ‎زده‎اي استفاده مي‎كرد كه فقيرترين افراد جامعه از آن بهره مي‎بردند. در جهان كمتر موردي را نظير اين‎گونه موارد مي‎توان يافت و اين‎گونه حكايت‌ها را بايد در افسانه‎ها جست‌وجو کرد. اين احساس يگانگي و وحدت، كه بين اقشار ملت در سايه انقلاب اسلامي به وجود آمد، بايد حفظ گردد تا همچنان نظام پابرجا باقي بماند.

به نظر شما، آیا آن وحدت و انسجام ابتدای تشکیل نظام جمهوری اسلامی، همچنان باقی است؟ اگر پاسخ منفی است، علّت آن را در چه می‌دانید و اگر پاسخ مثبت است، نمونه‌هایی را ذکر نمایید که این امر را به وضوح نشان دهد.

3 ـ دستاوردهاي انقلاب اسلامي در عرصهٔ بین‌الملل

ارمغانی که انقلاب اسلامی، به برکت رهبري‌هاي مدبرانهٔ امام خميني(رحمه الله) به همراه آورد، منحصر به داخل کشور نبوده، کل جهان را تحت تأثير خود قرار داد. دستاوردهاي اين حرکت بزرگ تاريخي در عرصهٔ روابط بين‌الملل را مي‌توان متوجه گروه‌هاي مختلفي دانست که به برخي از آنها اشاره مي‌شود:

الف ـ دستاوردهاي مخصوص شيعيان

شيعه همواره در طول تاريخ، در ميان امّت اسلامي و ساير ملل، تحت ستم و فشار بود و شيعياني که در ميان گروه‌هاي ديگر زندگي مي‌کردند، از اين‌که نام آنان به عنوان شيعه ياد شود خجالت مي‌کشيدند. علت هم آن بود که در طول تاريخ، اتهام‌هاي زيادي به شيعيان نسبت داده شده بود و دفاع در مقابل اين هجمهٔ گستردهٔ تبليغاتي نيز امکان‌پذير نبود.

حتي در سال‌هاي اواخر عمر رژيم پهلوي، به دليل کمک‌هاي آن رژيم به رژيم صهيونيستي، شيعيان متهم به حمايت از يهود گرديدند و «برادر خواندهٔ يهود» خوانده شدند.

با پيروزي انقلاب اسلامي، شيعيان و پيروان اهل بيت‌(عليهم السلام) در ميان ساير مسلمانان احساس عزّت و سربلندي کردند. و همين عزّت است که در رأس دستاوردهاي اين انقلاب قرار دارد:

وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِين؛(1) و عزّت از آنِ خدا و از آنِ پيامبر او و از آنِ مؤمنان است.

از اين‌رو بايد تلاش شود تا اين شرف و عزّت، با جان و دل مورد محافظت قرار گيرد.

بي‌ترديد، نظام ايده‎آل در انديشهٔ اسلامي، همان نظامي است كه خداوند منّان، وعده داده است كه به دست مبارك حضرت ولي عصر‌ تشكيل خواهد شد و افتخار نظام جمهوري اسلامي نيز آن است كه گام‌هايي را در جهت نزديك شدن به آن نظام و فراهم شدن بستر و زمينه‎اي مناسب براي تحقق آن برداشته است. در صورتي كه روند حركت اين نظام به‌گونه‎اي باشد كه در حال حاضر مشاهده مي‎شود، اميد مي‎رود كه اين نظام به اهداف عالي خود دست يابد. بررسي دستاوردها و نتايجي كه اين نظام در داخل و خارج از كشور به‌بار نشانده است، حاكي از آن است كه پيشرفت محسوسي در اين زمينه وجود داشته است و در راستاي تشكيل حكومت جهاني آن حضرت‌‌، اقدامات شايسته‎اي صورت گرفته است. اين امر حاكي از پيروزي انقلاب اسلامي در دست‎يابي به اهداف خود مي‎باشد و از اين‌رو مردم و مسؤولين نظام بايد از خداوند متعال سپاس‎گزار باشند كه به آنان اين توفيق را عطا فرموده كه توانستند اين نظام را به سمت هدف مطلوب خود هدايت كنند.

1. منافقون (63)، 8.

به نظر شما، با استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی در ایران، آیا علاوه بر مواردی که ذکر گردید، تغییر محسوسی نسبت به وضعیت شیعیان در جهان پدید آمده است؟ در این زمینه با دوستان خود به بحث بنشینید و با ذکر موارد متعدد، این مسأله را مورد بررسی قرار دهید.

ب ـ دستاوردهاي مخصوص مسلمانان

نهضت اسلامي مردم ايران، نه‌تنها عزّت شيعيان و اميد به ظهور منجي عالم بشريت را به همراه داشت؛ بلکه باعث سربلندي و عزّت ساير مسلمانان نيز گرديد. تا پيش از انقلاب اسلامي، مسلمانان در کشورهاي غربي و محافل مسيحي، از مسلمان بودن خود شرم مي‌کردند؛ به خصوص، اگر کسي از آنان ملتزم به احکام شرعي از قبيل نماز، روزه و ساير واجبات بود، به مرتجع بودن متهم مي‌گرديد. اما با پيروزي انقلاب اسلامي مسلمانان به مسلمان بودن خود افتخار مي‌کنند و از آن احساس غرور مي‌نمايند.

ج ـ دستاوردهاي مخصوص طرفداران اديان مختلف

انقلاب اسلامي ايران، نه تنها عزّت اسلامي را براي مسلمانان جهان به ارمغان آورد؛ بلکه طرفداران اديان ديگر را نيز به تکاپو انداخت و آنان را نسبت به دين‌داري خويش مفتخر ساخت؛ به‌طوري که حتى برخي از رؤساى جمهور اروپا، و به عنوان نمونه، رييس جمهور اسبق اتريش، با صراحت اعتراف کردند که بعد از حركت امام در ايران، آنان نيز به ديندار بودن خود، افتخار مي‌کنند. برخي از اسقف‌هاي بزرگ مسيحي نيز با صراحت اظهار داشتند که حركت امام در ايران به آنان جرأت داد تا آشکارا به ترويج مسيحيت و اصل دين و اعتقاد به خدا بپردازند.

4. ملاك پيشرفت در انقلاب اسلامي

از آن‌جا كه مهم‌ترين دستاوردهاي انقلاب اسلامي، فرهنگي بوده است، براي بررسي پيشرفت انقلاب اسلامي بايد بيش از هر چيز عوامل فرهنگي و فكري را مورد توجه قرار داد. بنابراين براي بررسي و ارزيابي ميزان رشد انقلاب اسلامي، نمي‎توان به گسترش فعاليت‌هاي اقتصادي استناد كرد. صنعت بسياري از نقاط جهان پيشرفت كرده است؛ ليكن اين امر ارتباطي با مسلمان بودن يا نبودن آنها نداشته است، بلكه شرايط و انگيزه‎هاي خاصي باعث اين رشد شده است. در كشور ما نيز اگر در صنعت، پيشرفتي مشاهده شود، نمي‎توان آن را صد در صد به پاي انقلاب گذاشت. عكس اين مطلب نيز صادق است و مشكلات اقتصادي را نبايد به گردن انقلاب انداخت، زيرا بسياري از كشورهاي غير مسلمان نيز به اين آفت‌ها مبتلا شده‎اند.

بنابراين، در صورتي‌كه آمار نشان از آن داشته باشد كه درصدِ افكار متمايل به اسلام افزايش يافته است، مي‎توان ادعا كرد كه انقلاب پيشرفت كرده است، وگرنه نمي‎توان چنين ادعايي را داشت. البته تنها از بُعد كميت نبايد به قضاوت نشست، بلكه بايد به كيفيت نيز نظر كرد، زيرا در مورد ارزيابي افزايش يا كاهش پايبندي افراد نسبت به زمان اول انقلاب، به آساني نمي‎توان از روش‌هاي آماري بهره گرفت، بلكه نياز به فرمول‌هاي پيچيده‎اي است كه تحليل كيفي را نيز در بر داشته باشد.

البته گاهي اسلامي بودن انقلاب، زمينه را براي رشد انسان‌ها فراهم مي‎سازد و آنان را وامي‎دارد تا توانايي‌هاي خود را بروز دهند؛ به عنوان نمونه، مي‎توان ادعا كرد كه اسلامي بودن انقلاب، زمينهٔ رشد جوانان را فراهم كرده است. براي اثبات اين مدعي، بايد با روش علمي ثابت كرد كه اسلامي بودن انقلاب باعث شده است تا جوانان اين مرز و بوم، به جاي عشرتكده‎ها به سمت آزمايشگاه‌ها و به جاي مراكز فساد به سمت كتابخانه‎ها روي آوردند.

در صورت اثبات چنين مطلبي مي‎توان اين ادعا را پذيرفت كه رشد جوانان در اين زمينه، يكي از ثمرات انقلاب است.

اگرچه ملاک‌های متفاوتی برای پیشرفت در انقلاب اسلامی ذکر گردیده است، امّا هرکس که به این بحث پرداخته است، زاویهٔ خاصّی را مدنظر قرار داده و اساس پیشرفت یا عدم پیشرفت انقلاب را به آن مورد خاص پیوند زده است. از نظر شما، چگونه می‌توان پیشرفت انقلاب اسلامی را مورد ارزیابی قرار داد؟ در این زمینه، چه ابعادی را باید مورد توجه قرار داد؟ آیا ارتباطی میان ملاک‌های مختلف می‌توان ایجاد کرد؟

5. کارآمدی نظام جمهوری اسلامی در آینهٔ آمار

هرچند که مهم‌ترين دستاوردهاي انقلاب اسلامي، دستاوردهايي فرهنگي بوده است، ليکن عملکرد سال‌هاي پيشين نظام جمهوري اسلامي حاکي از آن است که در حوزه‌هاي ديگر نيز موفقيت‌هاي چشمگيري براي ملت ايران به دست آمده است که در اين‌جا به برخي از آن موارد اشاره مي‌‌‌‌شود:

1. هرچند که توليد و توزيع مواد مخدر در کشور همسايهٔ ايران، افغانستان، از رقم بالايي برخوردار است و اين امر جوانان ايران را به شدت تهديد کرده و مي‌کند، ليکن به قدري در اين جهت نظام جمهوري اسلامي از خود حساسيت نشان داد که در سال 1382 از سوي سازمان بين‌المللي مبارزه با مواد مخدر به عنوان موفق‌ترين کشور در امر مبارزه با مواد مخدر معرفي گرديد. اين در حالي است که در زمان رژيم پهلوي، شاه و بستگان او نقش مهمي در معاملات مواد مخدر ايفا مي‌کردند.

2. نظام جمهوري اسلامي ايران، علي‌رغم توطئه‌هاي هميشگي قدرت‌هاي بزرگ جهان

از طريق تحريم اقتصادي، به راه انداختن جنگ عراق عليه ايران، کودتا و اموري از اين قبيل، در عرصه‌هاي مختلف کارآمدي خود را نشان داده است. به عنوان نمونه، رشد توليد ناخالص داخلي، در سال 1368 برابر با 6/9514 ميليارد ريال بوده است که در سال 1375، به 14649 ميليارد ريال (يعني 4/6 درصد رشد متوسط سالانه) افزايش يافت.

3. در بخش کشاورزي، از ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي، شاهد رشد ارزش افزودهٔ بخش کشاورزي بوده‌ايم، به‌طوري که ارزش افزودهٔ اين بخش از 2746 ميليارد ريال در سال 1368 به 9/3822 ميليارد ريال در سال 1375 رسيده است که از متوسط رشد سالانه‌اي معادل 84/4 درصد برخوردار است. اين رشد در سال‌هاي 78، 79 و 80 نيز به ترتيب، 54/13، 56/12 و 09/12 درصد بوده است.

در زمینه دستاوردهای بخش کشاورزی باید خاطرنشان سازیم که در حیطۀ کشاورزی و دامداری، بنا بر آمار رسمی دولت در سال 1356، دولت فقط توان تأمین مواد غذایی مردم خود را برای 33 روز در سال داشت و ناچار بود تا باقی موادغذایی را از خارج وارد کند؛ ولی هم اینک کشورمان، به رغم رشد سریع جمعیت، به مرز خودکفایی رسیده است؛ به گونه ای که با توجه به اینکه تولید گندم در سال 1356، 1/5 میلیون تن بوده وکشورمان سال ها از بزرگترین واردکنندگان گندم در دنیا محسوب می گردد، در سال 1383، با تولید بیش از 14 میلیون تن، توانست در تولید این محصول استراتژیک به خودکفایی دست یابد.¹

4. بر اساس سرشماري‌هاي عمومي در سالهاي 1355، 1365، و 1370 از افراد 6 ساله و بيشتر، نسبت با سوادان به ترتيب 47/47، 78/61 و 06/74 درصد بوده است. در سال 1382 نيز اين نسبت به 85 درصد رسيده است.

5. در بخش آموزش عالي نيز شاهد رشد چشمگيري بوده‌ايم، به طوري که تعداد

1.See: www.aa pp 2006.com.

دانشجويان، که در سال تحصيلي 1357 ـ 1356 فقط 160000 نفر بوده است، در سال 1374 ـ 1373 به 478450 نفر رسيده است. البته اين آمار بدون توجه به آمار دانشجويان داشنگاه آزاد اسلامي است که با احتساب دانشجويان اين دانشگاه، هم‌اينک حدود 2 ميليون دانشجو در کشور وجود دارد. بر اين اساس، تعداد طرح‌هاي تحقيقاتي و نيز شمار محققان کشور، سال به سال رشد فزاينده‌اي داشته است و تدوين مقالات در نشريات معتبر داخلي و خارجي نيز به شدت رو به افزوني بوده است.

6. رشد دانشجويان تنها رشدي کمي نبوده است، بلکه از جهت کيفي نيز موفقيت‌هاي بي‌شماري نصيب دانشجويان در المپيادها و ساير عرصه‌هاي رقابتي شده است، به طوري که در بسياري از رقابت‌ها دانشجويان ايراني از دانشجويان کشورهاي صنعتي نيز پيشي گرفته‌اند.

7. در اين ميان نبايد از تأسيس مراکزي غفلت ورزيد که براي گسترش تفکر شيعي و اسلامي، طلاب و دانشجويان خارجي را زير پوشش خود گرفته‌اند.

8. در بخش عمران و سازندگي نيز کشورمان پس از پيروزي انقلاب اسلامي جهش بزرگي را نشان مي‌دهد؛ به طوري که هم اينک 95 درصد روستاهاي کشور از نعمت برق برخوردارند. در اين حوزه، نکتهٔ قابل توجه آنکه کشورمان در مراحل احداث شبکهٔ انتقال و توزيع برق به خودکفايي رسيده است و علاوه بر تأمين نيازمندي‌هاي داخلي، دانش فني و محصولات توليدي شرکت‌هاي ايراني به بسياري از کشورهاي جهان و حتي کشورهاي اروپايي صادر مي‌شود. در زمينهٔ گازرساني نيز هم اينک 38 ميليون نفر از جمعيت کشور تحت پوشش شبکهٔ گازرساني قرار گرفته‌اند و مردم بيش از 400 شهر و 750 روستا از نعمت گاز طبيعي برخوردار گرديده‌اند. ظرفيت روزانه پالايشگاهي گاز طبيعي کشور نيز از 23 ميليون متر مکعب در سال‌هاي پيش از انقلاب، به 132 ميليون متر مکعب در سال 1374 رسيده است. در بخش سدسازي نيز قابل توجه است که تعداد سدهاي در حال بهره‌برداري

در طول دوران پيش از پيروزي انقلاب فقط 13 سد بود که اين ميزان در پايان سال 1381 به 126 سد رسيد. در بخش آب و فاضلاب نيز از مجموع جمعيت شهري کشور در سال 1357، 6/74 درصد تحت پوشش آب آشاميدني سالم قرار داشتند که اين رقم در پايان سال 1381 به 7/97 درصد رسيد. در مورد شبکهٔ فاضلاب نيز در سال 1357، تنها 8.5 درصد از جمعيت شهري زير پوشش قرار داشتند، ليکن در پايان سال 1381، اين نسبت به 7/18 درصد افزايش يافت. همچنين نبايد از توسعهٔ چشمگير عمراني روستاهاي کشور پس از پيروزي انقلاب اسلامي غافل ماند.

9. در اين‌جا تنها به بخشي از دستاوردهاي انقلاب اسلامي اشاره شد و دستاوردهاي بزرگ‌تر را ما در عرصه‌هاي ديگري همچون صنعت و معدن، کشاورزي و دامپروري، بهداشت و درمان، ساختمان و مسکن، بازرگاني، امور دفاعي، تربيت بدني، فرهنگ و سياست (در عرصه‌هاي داخلي و خارجي) پس از پيروزي انقلاب اسلامي شاهد بوده‌ايم که حاکي از کارآمدي نظام جمهوري اسلامي دارد.(1)

البته ذکر اين دستاوردها به معناي نفي کاستي‌ها نيست؛ بلکه تنها به‌اين معناست که انقلاب اسلامي نه تنها توانست از بعد فرهنگي تأثيري عميق بر روح و انديشهٔ مردم بر جاي گذارد، بلکه در عرصه‌هاي مختلف فرهنگي، سياسي و اجتماعي تحولاتي اساسي ايجاد کرده است.

6. خلاصه و نتيجه‌گيري

1. انقلاب اسلامي، در عرصه‌هاي داخلي و بين‌المللي دستاوردهاي فراواني را به همراه داشته است که شناخت آن‌ها مي‌تواند حقايق پيش و پس از انقلاب را بهتر نمايان سازد.

1. برگرفته از: علي اکبر کلانتري، رويش؛ درآمدي بر کارآمدي نظام جمهوري اسلامي.

2. در عرصهٔ داخلي، انقلاب اسلامي موجب تحقق آرمان‌هاي اسلامي گرديد و اختناق را از سر اکثريت مردم کشور برطرف ساخت.

3. در عرصهٔ بين‌الملل و در ارتباط با شيعيان، انقلاب اسلامي موجب شد تا شيعيان از اتهامات نسبت داده شده به آنان در قبل از انقلاب رهايي يابند و احساس عزّت نمايند. همچنين با وقوع انقلاب اسلامي اميد شيعيان به ظهور حضرت حجت? افزايش يافت.

4. در عرصهٔ بين‌الملل و در ارتباط با مسلمانان، انقلاب اسلامي عزّت مسلمانان را به همراه داشت و عمل به واجبات شرعي، به سبب خارج شدن مسلمين از انزوا، تسهيل گرديد.

5. در عرصهٔ بين‌الملل و در ارتباط با اديان ديگر، انقلاب اسلامي باعث تحرک دينداران در جهان گرديد و متدينان به دين خود مباهات مي‌کردند.

6. مهم‌ترين دستاورد انقلاب اسلامي، دستاوردهاي فرهنگي بوده است، از اين‌رو در ارزيابي پيشرفت انقلاب تنها بايد به عوامل فرهنگي و فکري توجه داشت و رشد انسان‌ها در حوزه‌هاي گوناگون را نيز بايد در سايهٔ رشد فرهنگي و پاي‌بندي به باورها و ارزش‌هاي اسلامي، مورد تحليل و ارزشيابي قرار داد.

7. پرسش

1. دستاوردهاي انقلاب اسلامي در عرصهٔ داخلي را تشريح نماييد.

2. انقلاب اسلامي چه دستاوردهايي براي شيعيان جهان به همراه آورده است؟

3. انقلاب اسلامي چه دستاوردهايي براي مسلمانان جهان به ارمغان آورد؟

4. با وقوع انقلاب اسلامي چه تحولي در ميان دينداران جهان رخ داد؟

5. پيشرفت انقلاب اسلامي را چگونه مي‌توان سنجيد و چه مؤلفه‌هايي را در ارزيابي خود بايد مد نظر داشت؟

8. منابعي براي مطالعهٔ بيشتر

1. امرايي، حمزه، انقلاب اسلامي ايران و جنبش‌هاي اسلامي معاصر، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامي، چ1، 1383.

2. جمعي از نويسندگان زير نظر محمود فتحعلي، مباني انديشهٔ اسلامي (4)؛ درآمدي بر نظام ارزشي و سياسي اسلام، قم: مرکز انتشارات مؤسسهٔ آموزشي و پژوهشي امام خميني(رحمه الله)، 1383.

3. کلانتري، علي اکبر، رويش؛ درآمدي بر کارآمدي نظام جمهوري اسلامي، قم: دفتر نشر معارف نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري، چ1، 1383.

4. مصباح يزدي، محمدتقي، انقلاب اسلامي، جهشي در تحولات سياسي تاريخ، تدوين و نگارش: قاسم شبان‌نيا، قم: مرکز انتشارات مؤسسهٔ آموزشي و پژوهشي امام خميني(رحمه الله)، چ1، 1384.