مقدمه

خداوند را شاکريم که با عنايات خاصه‌اش به ما توفيق عطا فرمود تا برخي ادعيه و مناجات‌هاي مأثور از پيامبر اکرم(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) را مطرح کنيم. از جمله مهم‌ترين منابع روايي در اين زمينه کتاب گران‌سنگ و بي‌نظير صحيفه سجاديه، منسوب به امام علي‌بن‌الحسين، زين‌العابدين(عليه السلام) است. دعاي چهل‌و‌چهارم اين صحيفه نوراني، ازجمله دعاها و مناجات‌هايي است که از آن وجود نازنين نقل شده و در اين کتاب شريف آمده است. ايشان اين دعاي شريف را به مناسبت ورود به ماه مبارک رمضان انشا فرموده‌اند. اين دعاي شريف، چون ديگر ادعيه و مناجات‌هاي ايشان، حاوي مطالبي بس زيبا و بلند‌مرتبه در باب التجا و رازونياز به درگاه حضرت حق، تبارک‌وتعالي، است. هدف ما قرائت اين دعاي شريف و بيان توضيحات مختصري درباره آن است، تا به‌قدر توان خويش، از آن سرچشمه فياض جرعه‌اي برگيريم و جان و دلمان را سيراب کنيم. ان‌شاء‌الله.

انواع دعا

دعاهايي كه در قرآن کريم آمده يا از امامان معصوم(عليهم السلام) نقل شده است، گاه عام، و در مواردي نيز مخصوص ايام و مناسبت‌هاي ويژه است.

دعاهاي عام

بسياري از دعاهاي مأثور از امامان معصوم(عليهم السلام) حاوي خصوصيتي مربوط به زمان يا مناسبتي نيست، بلکه مضامين اين دعاها به‌گونه‌اي مناسب تمام ايام و

مناسبت‌هاست. اين ادعيه، غالباً دو ويژگي عمومي نيز دارند که در دعاهاي کتاب شريف صحيفه سجاديه اين ويژگي‌ها بيشتر بروز و ظهور يافته‌اند. اين دو ويژگي عبارت‌اند از:

الف) حمد و سپاس الهي: اين دعاها معمولاً با سپاس و ستايش الهي شروع مي‌شوند؛ گاه با لفظ «حمد» و «شکر» و گاه با لفظ‌هاي ديگري كه اين معنا را افاده كند. به‌اصطلاح علم منطق، اين سپاس الهي يا با «حمد» به حمل اوّلي است يا به حمل شايع.

ب) صلوات بر محمد و آل محمد(صلى الله عليه وآله): ويژگي ديگر آن است که ابتدا يا در ميان دعاها، هر فراز با «صلوات بر محمد و آل محمد(صلى الله عليه وآله)» آغاز مي‌شود. تأثير اين ذکر الهي چندان زياد است که گويي نيرو و استعداد جديدي به دعا‌كننده مي‏بخشد.

دعاهاي خاص

اين بخش از ادعيه، علاوه بر داشتن دو ويژگي يادشده، به اوقات و مناسبت‌هاي خاصي مربوط است؛ اوقاتي چون: عيد فطر، عيد اضحي (قربان)، اول ماه، نيمه رجب، نيمه شعبان و... . دعاهايي‏ كه مخصوص موقعيت‏هاي خاص است، غالباً حاوي مضاميني است كه مربوط به آن موقعيت است. در اين ادعيه ما از پروردگار متعال توفيق انجام وظايف خاص، در آن موقعيت را درخواست مي‌کنيم، يا تقاضاي ما از خداوند متعال بركاتي است كه در آن موقعيت شامل حال بندگان خاص مي‌شود. به‌هرحال مضامين اين ادعيه به‌گونه‌اي با آن موقعيت خاص مرتبط است.

مجموعه‌اي از آن دعاهاي خاص، در ماه مبارک و پرفضيلت رمضان وارد شده است؛ ادعيه بسياري چون دعاهاي روزهاي ماه رمضان، دعاي سحر، ادعيه شب‌هاي قدر، دعاي وداع ماه رمضان و... . از جمله آنها، دعايي است که از وجود نازنين امام زين‌العابدين(عليه السلام) به مناسبت ورود به ماه مبارک رمضان نقل شده است. اين دعاي شريف، چهل‌وچهارمين دعاي کتاب وزين صحيفه سجاديه است.