مقدمه ناشر

پرسش‌گرى و كنجكاوى، هم‌زاد بشر و آميخته با سرشت و فطرت او است. انسان همواره با طرح پرسش و چون و چرا كردن، به دنبال دانستن است و هيچ‌گاه از اين خصيصه جدا نبوده و نيست. روح تشنه انسان، همواره در پى كشف مجهولات و برملاساختن رازهاى نهفته و سر به مهر هستى است و پيشرفت و تعالى علمى بشر در گستره تاريخ و جوامع، مرهون همين روح پرسش‌گرى است. يكى از نقاط اساسى تمايز انسان و حيوان نيز همين است كه انسان پرسش‌گر است اما حيوان دغدغه چرايى ندارد. در هر حال در اين كه كنجكاوى و پرسش‌گرى، امرى است مطلوب و يك امتياز براى انسان به حساب مى‌آيد، ترديدى وجود ندارد.

دين اسلام نيز كه تعاليم و دستورات آن مطابق با فطرت صحيح انسانى است همواره اين روحيه را تقويت كرده و انسان را به پرسيدن ترغيب نموده است: فَسئَلوا اَهْلَ الذِّكْرِ اِنْ كُنْتُمْ لاَتَعْلَمُون(1)‌؛ پس از آگاهان بپرسيد، اگر نمى‌دانيد. در اين رابطه مكتب مترقّى اسلام نه تنها انسان را به پرسش‌گرى فرا خوانده، كه تقليد كوركورانه و پيروى نابخردانه و جاهلانه را به شدت نكوهش كرده است: وَاذا قيلَ لَهُمْ اتَّبِعوا ما اَنْزَلَ اللّهُ قالوا بلْ نَتَّبِعُ ما الفَيْنا عَلَيْهِ ءَاباءنا اَوَ لَوْ كانَ ءَاباؤُهُمْ لايعقلونَ شَيْئاً ولا يَهْتَدون(2)‌؛ و چون به آنان گفته شود: «از آنچه خدا نازل كرده است پيروى كنيد»‌؛ مى‌گويند: «نه، بلكه از چيزى كه پدران خود را بر آن يافته‌ايم پيروى مى‌كنيم.» آيا هرچند پدرانشان چيزى را درك نمى‌كرده و به راه صواب نمى‌رفته‌اند [باز هم درخور پيروى هستند]؟

نظام جمهورى اسلامى ايران نيز كه از تعاليم روح‌بخش اسلام عزيز الهام مى‌گيرد و تلاش دارد تا احكام و ارزش‌هاى اسلامى را احيا و نهادينه نمايد، از بدو تأسيس تاكنون همين سياست را در پيش گرفته و همواره سعى كرده بسترهاى لازم را براى گسترش اين روحيه و فرهنگ، به ويژه در ميان جوانان، فراهم نمايد. اگر به روزها و ماه‌هاى ابتدايى تأسيس نظام اسلامى باز گرديم، مى‌بينيم كه نظام با ترتيب دادن مناظره‌هاى علمى و پخش آن از گسترده‌ترين وسايل ارتباط جمعى امروزه، يعنى راديو و تلويزيون، از همان آغاز عملا اين مطلب را به اثبات رسانده است. مناظره آقايان: احسان طبرى، عبدالكريم

1. انبيا/ 7.

2. بقره/ 170.

سروش، فرخ نگهدار و جناب استاد مصباح يزدى كه در اوايل انقلاب و طى چند جلسه طولانى در زمينه نقد ايدئولوژى و اصول ماركسيسم برگزار و از تلويزيون پخش شد، از جمله اين موارد است(1).

در راستاى همين سياست و براى پاسخ‌گويى به پرسش‌هاى نسل جوان، آگاه، مؤمن، متعهد و انديشهورز انقلاب، اسلام‌شناسِ محقق و فيلسوف زمان‌شناس، جناب استاد محمدتقى مصباح يزدى، چه قبل و چه پس از پيروزى انقلاب اسلامى ايران همواره در ميان اين نسل پرشور و باشعور حضور يافته و يكى از محورهاى اصلى فعاليت‌هاى فرهنگى خويش را حشر و نشر با جوانان و پاسخ‌گويى به مشكلات فكرى آنان قرار داده است. در سال‌هاى اخير به سبب رشد فزاينده اين نياز، حضرت استاد على‌رغم مشغله‌هاى فراوان و با سنّى بيش از 60 سال، نه تنها اين حضور را كم نكرده‌اند، كه افزايش نيز داده‌اند.

با توجه به نياز مبرمى كه در اين زمينه وجود دارد و استقبال كم‌نظير و گسترده‌اى كه از اين گونه جلسات استاد مى‌شود، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(رحمه الله) با چاپ كتاب پرسش‌ها و پاسخ‌ها در 4 جلد، بخشى از مهم‌ترين پرسش‌هاى فكرى نسل جوان امروز در زمينه معارف اسلامى را همراه با پاسخ‌هاى جناب استاد مصباح چاپ و منتشر كرد.

كتاب حاضر در واقع در ادامه همان سياست انتشار كتاب‌هايى به صورت پرسش و پاسخ است. تفاوتى كه بين مجموعه حاضر و مجموعه «پرسش‌ها و پاسخ‌ها» وجود دارد اين است كه آن كتاب‌ها برگرفته از جلساتى است كه افراد مسايلى را به صورت حضورى از استاد سؤال كرده‌اند و استاد نيز به آنها پاسخ گفته‌اند‌؛ اما اين كتاب در واقع يك جلسه غيرحضورى پرسش و پاسخ با استاد است. روش كار به اين صورت بوده كه با توجه به متن كتاب نظريه سياسى اسلام جناب استاد (ج 1 و 2) پرسش‌هايى در 8 موضوع طراحى شده و پاسخ آنها به وسيله جمعى از محققان از متن كتاب مذكور تهيه و تنظيم گرديده است.

در پايان لازم مى‌دانيم از كليه عزيزان و محققان ارجمندى كه به تهيه و تنظيم اين اثر همت گماردند تقدير و تشكر نماييم.

مركز انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(رحمه الله)

1. اين مناظره در قالب كتابى به نام گفتمان روشنگر درباره انديشه هاى بنيادين تنظيم و به وسيله انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(رحمه الله) به چاپ رسيده است.