حکيمانه‌ترين حکومت: کاوشي در نظريه ولايت فقيه

وزيري، شوميز، 440 صفحه، چاپ اول 1394، چاپ چهارم 1397.

کتاب «حكيمانه‌ترين حكومت؛ كاوشي در نظريه ولايت‌ فقيه» که در چهار بخش و با عناوين «مفاهيم و پيش‌فرض‌ها»، «مباحث نظري ولايت فقيه»، «ولايت فقيه در نظام جمهوري اسلامي»، و «ولايت فقيه و کارآمدي نظام سياسي» نگارش يافته، و هدف آن ارائه مباحث بنيادين نظريه ولايت فقيه و جلوه‌هاي عملي آن براي استفاده علاقمندان به مطالعه در حوزه نظام سياسي اسلام است.

اين کتاب توسط حجت‌الاسلام دکتر قاسم شبان‌نيا تحقيق و نگارش يافته و به همت انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) منتشر شده است.

در اين کتاب، تلاش شده است تا ضمن تبيين مباني و اصولي که ولايت فقيه بر آنها مبتني است، تصويري روشن از اين دستاورد بزرگ انديشه اجتماعي اسلام به‌دست داده شود. افزون بر اين، كوشش شده است با واكاوي ولايت فقيه در نظام جمهوري اسلامي، شبهات مطرح در اين زمينه نيز پاسخ داده شود.

مفاهيم و پيش‌فرض‌هاي بحث ولايت فقيه، منشأ مشروعيت حکومت اسلامي و مفهوم آن، نگاهي به نظريه جدايي دين از سياست و پيشينه و مباني فكري آن، ضرورت حکومت از ديدگاه اسلام و ادله آن، جايگاه مردم در حکومت اسلامي، و حكومت معصومان(عليهم‌السلام) از جمله مباحث مطرح شده در بخش نخست اين کتاب است.

بخش دوم اين کتاب در شش فصل به تبيين مباحث نظري ولايت فقيه مي‌پردازد. پيشينه نظريه ولايت فقيه، ادلة اثبات ولايت فقيه، شرايط و چگونگي تعيين ولي فقيه و بررسي فردي يا شورايي بودن آن، محدوده وظايف و اختيارات ولي فقيه با توضيح مطلق يا مقيد بودن آن، ساختار حکومت مبتني بر ولايت فقيه و بررسي تأييدي يا تأسيسي بودن آن، و نيز بيان نقش شورا در ساختار حکومت اسلامي در اين بخش بررسي شده است.

«ولايت فقيه در نظام جمهوري اسلامي» عنوان بخش سوم اين نوشتار است که در آن ضمن سه فصل به مفهوم و ماهيت جمهوري اسلامي، جايگاه رفراندوم در نظام جمهوري اسلامي، سازوکار تعيين ولي فقيه و نظارت بر او با تأکيد بر وظايف و مبناي تشکيل مجلس خبرگان، شرايط اعضاي مجلس خبرگان و اشكال دور در معرفي ولي فقيه توسط اين مجلس، طول دوره ولايت فقيه و رابطه آن با قانون اساسي، پرداخته شده است.

بررسي ظرفيت‌هاي تئوريک نظرية ولايت فقيه براي کارآمدي نظام سياسي، و نيز بيان جلوه‌هايي از کارآمدي نظام جمهوري اسلامي در پرتو ولايت فقيه، سرفصل‌هاي بخش چهارم اين کتاب است.

گفتني است برخي از اين مباحث پيش از اين در كتاب «نگاهي گذرا به نظريه ولايت فقيه» تدوين و منتشر گرديده، و در نتيجه استقبال علاقمندان به مطالعه در حوزه نظام سياسي اسلام بارها تجديد چاپ، و به زبان‌هاي مختلف نيز ترجمه شده بود؛ اما با طرح مباحث جديد از سوي حضرت استاد در اين زمينه، ضرورت اقتضا مي‌كرد مجموعه‌اي غني‌تر مشتمل بر همه اين مباحث و پاسخ به شبهات نوظهور تدوين گردد.