يادداشت نگارنده

بسم الله الرحمن الرحيم

الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَي النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلي صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ؛ ابراهيم:1؛ «اين كتابي است كه آن را به سويت فرو فرستاديم تا به خواست خداوند مردم را از تاريكي‌ها به روشنايي برون آري و به راه خداوند شكست‌ناپذير و ستوده رهنمون سازي».

قرآن مجيد، برترين و آخرين پيام خداوند و بزرگ‌ترين گوهر گران‌بهاي به‌جاي مانده از پيامبر گرامي سرچشمه جوشان معارف اسلامي و مدار و محور اتحاد تمامي مسلمانان است. اين اقيانوس بي‌كران كه به ژرفاي حقايق آن نمي‌توان رسيد و شگفتي‌هايش را پاياني نيست،(1) پا به پاي زمان، همانند خورشيد و ماه بر همه ملت‌ها در طول زمان مي‌تابد(2) و بر يكايك بينش‌ها، گرايش‌ها و كنش‌هاي هر ملتي، آيه يا آياتي از آن انطباق مي‌يابد و راه‌گشاي انسان‌هاي تشنه حقيقت است.(3)

نخستين گام براي ورود به درياي بي‌كران قرآن و نوشيدن و نيوشيدن معارف حيات‌بخش آن، شناخت دقيق اين كتاب گران‌سنگ و راه صحيح فهم آن است. آنان كه

1. اقتباس از فرمايش علي(عليه السلام) كه فرمود: « لا يفني عجائبه ولا تنقضي غرائبه» (نهج البلاغه، تنظيم و تصحيح صبحي صالح، كلام 18).

2. اشاره به حديث شريف نقل شده از امام صادق(عليه السلام) كه فرمود: «يجري كما يجري الليل والنهار وكما تجري الشمس والقمر» (محمدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج 23، ص 79).

3. اشاره به حديث شريف نقلشده از امام باقر(عليه السلام) كه فرمود: «ان القرآن يجري من اوله الي آخره ما قامت السموات والارض ولكل قوم آية يتلونها» (محمدباقر مجلسي، همان، ج 24، ص 328).‌

قرآن را آن ‌گونه كه هست، نشناخته‌اند، آن ‌گونه كه بايد، به آن ارج نمي‌نهند و چنان‌كه بايسته است، از آن بهره نمي‌برند و به جاي اينكه از انس با قرآن لذت ببرند، دل‌زده و خسته مي‌شوند و سرانجامِ كارشان بدان‌جا مي‌كشد كه از آن جز زيان و گمراهي بهره‌اي نمي‌برند.(1)

از ميان راه‌هاي مختلفي كه براي شناخت اين كتاب بزرگ و راه‌يابي به فهم معارف آن فراروي بشر قرار دارد، نزديك‌ترين و بهترين راه، بهره‌گيري از بيانات نوراني خود قرآن است و اين سنت نيكويي است كه به پيروي از امامان معصوم(عليهم السلام) قرآن‌شناسان شيعه، و از آن جمله، مرحوم علامه طباطبايي(قدس سره) كه همه قرآن‌پژوهان دوران ما وام‌دار ايشان‌اند، دنبال كرده‌اند.

كتابي كه پيش رو داريد، تقرير بيانات استاد فرزانه و مفسر گران‌قدر آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي ـ مد ظله العالي ـ است كه طي چندين دوره تدريس معارف قرآن در مدرسه مبارك حقاني و مؤسسه پربركت در راه حق، فضلاي ارجمند حوزه علميه قم را از چشمه زلال آيات قرآن در شناخت اين كتاب مبارك سيراب كردند و با قلم قاصر اينجانب نگارش يافته و احياناً نكاتي بر آن افزوده شده است. بدون هيچ گزافه‌گويي، محاسن، استواري‌ها و غناي محتواي اين نوشتار، محصول انديشة ناب استاد معظم و ضعف‌ها و كاستي‌هاي آن برخاسته از ناتواني و نقص نگارنده است؛ به همين دليل پيشنهادها و انتقادات خوانندگان گرامي را به جان خريدارم و از ساحت مقدس آن استاد گرامي از اين بابت پوزش مي‌طلبم.

بر خود لازم مي‌دانم از همة عزيزاني كه در مراحل مختلف چاپ و نشر، تلاش صميمانه داشته‌اند، سپاسگزاري كنم. خداوند متعال بر توفيقاتشان بيفزايد؛ ان شاء الله.

وَآخِرُ دَعْوَانَا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

محمود رجبي

1. وَلاَ يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إلاَّ خَسَاراً (اسراء:82).