پيش گفتار

با اينكه آدمى‌به اقتضاى فطرتش همواره خواهان آرامش دل و آسايش خاطر است در عين حال در بسيارى از اوقات دچار دلهره ها، اضطرابها، و پريشانيهاى خاطر مى‌شود و كثرت دلهره ها و اضطرابها در اين روزگار بجايى رسيده كه بعضى از فيلسوفان غربى دلهره و اضطراب را فصل مميز انسان تلقى كرده اند در صورتى كه اين نگرانيها و نابسامانيها و پريشانيهاى روحى و روانى معلول از خود بيگانگى و گسستن پيوند با سرچشمه خوبيها و پاكيها و زيباييهاست.

آرى، انسان اين موجود بى نهايت كوچك و ضعيف و سرتا پا نياز، در صورتى مى‌تواند بر نابسامانى هاى روحى و روانى خويش فايق آيد كه همسو با نظام تكوين، در ساحت هشيارى، پيوندى دقيق با خداوند برقرار كند و با ارتباط قلبى با سرچشمه همه خوبى ها، پاكى ها و آفريدگار محبت و صفا و با حضور در محفل انس خالق يكتا، روانش را آرامش بخشد: أَلا بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ.1

ياد خداوند، موجب اطمينان، آرامش و نشاط درون آدمى‌است و نمى گذارد اندوه هاى برخاسته از كاستى هاى حيات مادّى موجوديت انسان را به خطر افكند؛ همان گونه كه نمى گذارد سرمستى غرقه شدن در كامجويى ها، راز نهايى شخصيت آدمى‌را از بين ببرد. ياد خداوند، دل را صفا و جلا مى‌دهد و زنگار غفلت ها و از خودفراموشى ها را مى‌زدايد.

1. رعد (12)، 28.

گرچه نيازمنديهاى بى شمار انسان به خداى متعال، عامل توجه و ياد اوست، اما تا انسان، در زمين دل، بذر معرفت ننشاند و ضميرش با باران عنايت الهى سيراب نگردد، به فراخناى ياد خدا و عظمت محفل انس حضرت حق رهنمون نمى گردد. پس از آنكه او خداوند را شناخت و نور حق بر قلبش تابيد و به جهان وسيع و نورانى معرفت الهى بال گشود و سرمست عشق و تجلى معبود خويش گشت، دمادم از معشوق خويش ياد مى‌كند و از ژرفاى دل فرياد بر مى‌آورد كه: إلهى، وَ أَلْهِمْنى وَلَهاً بِذِكْرِكَ إِلى ذِكْرِكَ؛1خداى من، مرا واله و حيران ياد خود براى ياد خود گردان.

در جاى جاى قرآن و سنتِ بر جاى مانده از ميراث داران وحى الهى و از جمله نهج البلاغه كه دريايى است بى كران از گوهرهاى ناب معرفت الهى، برگ هاى زرينى از عظمت و شكوه ياد خداوند ورق خورده، از اين شمار، اميرالمؤمنين(عليه السلام) در خطبه 222 نهج البلاغه در عالى ترين مضامين مقام اهل ذكر را معرفى مى‌كنند.

اين نوشتار حاصل سلسله گفتارى است از حكيمِ فرزانه و دانشمند ژرف انديش و روشن ضمير، حضرت آيت اللّه مصباح يزدى، أدام الله ظله العالى، كه بعنوان درآمد و شرحى بر آن خطبه بيان شده و نگارش و تدوين آن توسط جناب حجة الاسلام آقاى كريم سبحانى انجام پذيرفته است. اميد آنكه اين اثر مرضى حضرت حق و ولى الله الاعظم، حجة ابن الحسن العسكرى، عجل اللّه فرجه الشريف، و مقبول جويندگان معرفت قرار گيرد.

مركز انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(رحمه الله)

1. مناجات شعبانيه.