علت تفاوت گروه هاى هم سان از نظر وراثت و محيط

اما در بُعد اجتماعى، چگونه دو گروه كه گاهى از يك نژاد هستند و حتى با يكديگر رابطه خويشاوندى دارند، در مقابل هم قرار گرفته و يكى از آنها، مانند خاندان پيغمبر(صلى الله عليه وآله وسلم)، تا عالى ترين سطح ممكن ترقى و تعالى پيدا مى كند و گروه ديگر مانند بنى اميه، به حدى سقوط مى كند كه از هر حيوان درنده اى پست تر مى شود. با وجود اين كه اين دو گروه، هر دو از يك نژاد و از قبيله قريش بوده اند و عبد مناف جدّ مشترك آنها بود. به تعبير ديگر مى توان گفت: عوامل وراثت در اين دو گروه مشترك بود; همچنان كه عوامل اجتماعى نيز كمابيش ميان آنها مشترك بود. اما در عين حال گروهى آنچنان ترقى كردند و گروه ديگر اين چنين تنزل يافتند. اين سؤال، مسئله اى اجتماعى است كه حل آن به جامعه شناسان مربوط مى شود. آنها نيز جوابى كلى ارائه كرده اند كه آن را نقل مى كنيم و سپس نظر اسلام را در اين زمينه مورد بررسى قرار خواهيم داد. جامعه شناسان مى گويند: زندگى قبيله اى كه در اكثر كشورها، پيش از شهرنشينى رايج بوده، برخى خصوصيات را همراه داشته است، از جمله اين كه بين دو قبيله يا دو تيره از يك قبيله كه در كنار هم زندگى مى كنند، نوعى رقابت به وجود مى آيد كه لازمه زندگى قبيله ايست. اين رقابت ها بر اساس شرايط مختلف زمان و مكان، به صورت هاى مختلف، حتى به صورت رقابت مذهبى، ظاهر مى شود و هنگامى كه رقابت بين دو قبيله اوج مى گيرد به جنگ و خونريزى ميان آنها منتهى مى شود. بر اساس ديدگاه جامعه شناسان، واقعه عاشورا نيز حادثه اى از همين قبيل بوده است. بنى هاشم و بنى اميه كه دو تيره از قبيله قريش بودند، با يكديگر بر سر مسائل مذهبى و مناصب مربوط به كعبه و حج و همچنين مسايل اقتصادى اختلاف داشتند و بين آنها رقابت شديدى وجود داشت كه به دشمنى و كينه اى ديرينه بين اين دو تيره منجر شده بود. رقابت بين اين دو گروه همچنان ادامه داشت، تا زمانى كه پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم) از بنى هاشم به رسالت مبعوث شدند و اين امر، احساس حسادت و رقابت شديدترى را در بنى اميه به وجود آورد كه به صورت هاى مختلف نيز تشديد شد و به كينه هاى بسيار حاد منتهى گرديد. از جمله اين كه در جنگ بدر، بنى هاشم و يارانشان عده زيادى از بنى اميه را كشتند. به گونه اى كه هر يك از افراد بنى اميه در اين جنگ چند نفر از نزديكان خود را از دست داد. مسايلى از اين قبيل اختلافات را بين اين دو تيره تشديد كرد تا زمانى كه در فتح مكه بنى اميه با كراهت تسليم شدند و در ظاهر، اسلام را پذيرفتند; اما به دلائلى، هرگز ايمان واقعى نياوردند و كينه هاى سابق كماكان در قلب آنها باقى ماند. سرانجام بنى اميه در كربلا انتقام خود را از خاندان پيغمبر(صلى الله عليه وآله وسلم) با كشتن حضرت سيدالشهدا(عليه السلام) و فرزندان و ياران آن حضرت گرفتند.